بعضی روایتلریده فطروسون نافرمانلیق اثرینده یئرده بیر جزیره‌یه قووولدوغو و عروج قدرتینی الیندن آلینماسی یازیلیب.
سؤال اولور کی ملک اولان فطرس نه جور اولور قانادلاری یانیر و یئره تبعید
اولور؟ آخی ملک‌ده گناه
ائله‌ماغا
اختیاری وار؟
بعضی روایتلریده فطروسون نافرمانلیق اثرینده یئرده بیر جزیره‌یه قووولدوغو و عروج قدرتینی الیندن آلینماسی یازیلیب.
بو مسأله‌نی
آیه‌لر و روایتلره باخماغینان حل ائله‌ماق
اولار. آیه‌لر و روایتلره اساساً ملکلرین بو خصوصیتلری اولار:
1ـ محسوس عالم
اینن الله آراسینداکی واسطه اولان، دنیانین بوتون کیچیک و بؤیوک حادثه‌لرینده
نقشلری اولان شرافتلی موجوددولار. هر ایشین جنبه‌لری
و بؤیوکلوگونه گؤره بیر و یا نئچه ملک قوشولار. حادثه‌لرده
ملکلرین نقشی ایلاهی فرمانین اجراسی و او ایشین مخصوص یئرینده تثبیت ائتمه‌سیدیر.
قرآن کریم بو باره‌ده بویورور: «لا يسبقونه بالقول
و هم بامره يعملون؛ اونلار هئچ ایشده الله‌دان
قاباغا کئچمزلر و اونون امرینه عمل ائلرلر.» انبيا سوره‌سی. آيه۲۷
2ـ ملکلر هئچ
واخت عصیان و نافرمانلیق ائله‌مزلر. چونکی اونلارین اراده‌لری
الله اراده‌سیندن مستقل دئییل. قرآن کریم بو باره‌ده
بویورور: « لا يعصون الله ما امرهم و يفعلون ما يؤمرون؛ الله‌ین
امرینه عصیان ائله‌مزلر و اونون دئدیگینه عمل
ائلرلر». تحريم سوره‌سی. آيه ۶
3ـ ملکلرین سایی چوخ اولور و مقام و
درجه باخیمیندان مختلف اولورلار. بیر سئریسی فرمان وئرن بیر تعدادی فرمان
آپاراندیر. فرمان وئرن‌ده فرمان آپاران‌دا هر
ایکیسی الله‌ین امری
ایشلرینی گؤرورلر و هئچ بیری‌نین اراده و اختیاری یوخدور. قرآن کریم بو باره‌ده
بویورور: «و ما منّا اِلاّ و له مقام معلوم؛ بیز ملکلرین هر بیریمیزین اؤزونه
مخصوص مقامیمیز وار». صافات سوره‌سی آيه۱۶۴
4ـ ملکلرین بوتون ایشلری الله‌ین امری و اراده‌سی اینن اولدوغو اوچون و الله بوتون امرلرینه غالب اولدوغو اوچون (و الله غالبٌ علي امره؛
الله اؤز امرینه غالب و مسلطدیر. يوسف
سوره‌سی آيه۲۱)، و هئچ شئیین اونو عاجز و مغلوب ائلیه بیلمه‌دیگی اوچون (فاطر سوره‌سی آيه ۴۴)، و
ملکلرین حقین تابعی اولدوقلاری و اوندان غیری اراده‌لری و طلبلری اولمادیغی اوچون، همیشه غالب و موفق‌دیلر. (الميزان،
ج۱۷، ص۱۲، فاطر سوره‌سی‌نین
بیرینجی آیه‌سی‌نین تفسیری).
ایلاهی
ملکلردن اولان فطرس باره‌ده مضمونلاری بیر اولان
چوخلو روایتلر گلیب. سفينه
البحار، شيخ عباس قمي(ره)، ج۳،
ص۹۳۰؛ و بحارالانوار،
ج۲۶، ص۳۴۰؛ و ج۴۳، ص۲۴۳؛ و ج۴، ص۱۸۲._ده نقل
اولان حدیثلرده بئله گلیب: فطرس ایلاهی عرشین اطرافیندا دولانان ملک ایدی کی الله‌ین امرینده سوستلوق و نافرمانلیق ائله‌دی. قانادی بو نافرمانلیغا گؤره بیچیلدی و جزیره‌لرین بیرینه تبعید اولدو.
جبرئیل (خ)
امام حسینین (ع) ولادتینی‌نین تبریکی اوچون یئره
یئننده یولو اوستونده اونونلا گؤروشور. جبرئیل اونا تبریک اوچون پیغمبرین (ص)
یانینا گلمه‌سینی پیشنهاد ائلیر. جبرئیل اونو پیغمبرین حضورونا
آپاردیغی زمان پیغمبرین امری ایله قانادینی امام حسینین (ع) پاک بدنینه سورتور و
ساغالیر.
عالملرین بیر
عده‌سینه گؤره، فطرسون جریانی قرآنین صریح آیه‌لری
اینن تناقضده اولدوغو اوچون بو روایتلری غیر صحیح بیلمه‌لی‌یوق.
صحیح اولسالار دا بیزیم درکیمیزدن یوخاری نکته‌یه
اشاره ائله‌دیقلاری اوچون اونون درکینی فقط ایلاهی اولیایایا
تاپیشیراق و اؤزوموزو اونون درکیندن عاجز بیلک.
آما عالملرین
بیر عده‌سی ملکلرین مختلف درجه‌لرده
اولدوقلارینا اینانیرلار. یعنی بیر تعدادی مقرّب و بیر تعدادی داها آشاغی درجه‌ده
اولورلار. هر جور نافرمانلیغی نفی ائدن آیه‌لر
مقرّب ملکلره اشاره ائدیر. فطرس‌دا
مقرّب ملکلردن دئییلدیر کی عصیاندان اوزاق اولسون. مخصوصاً کی بعضی روایتلرده
فطرسون تخلّفونو اونون سوستلوق ائله‌ماغینی ساییبلار. بو دا
اولی‌نی ترک ائله‌ماق ساییلار نه گناه.
پیغمبریلرین‌ده (ع) مختلف درجه‌لری
واریدی: «تلك الرسل فضّلنا بعضهم علي بعض؛ پیغمبرلرین بعضیسین بعضیسینه اوستونلوق
وئردوق» (بقره سوره‌سی آيه ۲۵۳)
پیغمبرلرین بعضیسی‌نین ترکِ
اولی‌لاری
واریدی آما اسلام پیغمبری و پاک خاندانی ایلاهی اراده‌دن غیری یوخلاریدی و ترکِ اولی‌دان‌دا اوزاق ایدیلر.