تکفیر حربه‌سی، انسانلاری کافر و مؤمنه آییرماغین نتیجه‌سیدیر. بونا گؤره بو بؤلمه‌نی قیراغا قویوب، مسالم و محارب بؤلمه‌سینه اقدام ائله‌ماق لازمدیر.
قولاغیمیز کار اولماسا آتالاری و حیات یولداشلاری‌نین باشلاری کسیلن یتیم اوشاقلارین و دول آروادلارین آغلار سسینی ائشیدروق . . . بو های کویلری تاریخ بویو ائشیتمیشوق. بو تصور ایندی‌یه قدر نه قدر قان تؤکوب؟ بو مسأله‌نین کؤکو بوتون دینلری متهم ائله‌ین نقطه‌یه چاتیر.
بوتون دینلر جامعه‌نی کافر و مؤمنه آییرماغا متهمدیلر. بو فقط ابراهیمی دینلرده دئییل. یونانین عالمی سقراطی الله‌لار علیهینه تشویش اذهان اتهامینه 500 نفر هیأت منصفه‌سی اولان محکمه‌ده محکوم ائله‌دیلر. بو مسأله فقط ابراهیمی دینلرده یوخ بلکه مسیحدن بئش یوز ایل قاباقدا دا واریدی. سقراط اونا کافر دئین شخصلرین الیندن شوکران جامینی ایچدی. او دا قانوندان اطاعت ائله‌ییب و تاریخی بیر بیلنین یاسینا قویدولار.
اسلامین صدرینده پیغمبرین اؤز حیاتیندا هئچ کس تکفیر اولونمادی. آما پیغمبردن سونراکی عصرلرده بو حربه بعضی حاکملرین الینده کسرلی قیلینج کیمی ایشله‌دی. بو تأسفلی تئوری آلتیجی قرنده سهروردینی قربان آپاریر. او اؤزو فقیه ایدی و جالب بوراسیدیر کی اونو کافر بیلنلر ده اؤزلری فقیه ایدیلر. بئله بیر مقامدا قدرت اؤزونه اونو آرادان آپارماغا اجازه وئریر.
شیخ اشراق بو خصوصیتلرینن محکمه‌یه گلیب کفره محکوم اولور. قاضی، سهروردیدن سوروشور: «سن یازدیغی تصنیفلرده الله‌ین آیری پیغمبر یاراتماغا قادر اولدوغونو یازیبسان. بو دوزدور؟» شیخ جواب وئریر «بلی یازمیشام». قاضی دئییر «بو محالدیر». شیخ بیر کلمه دئییب ساکت اولدو: «اونون محال اولماسینا دلیل نه‌منه‌دیر؟ مگر الله بوتون ممکن ایشلره قادر دئییل؟» قاضی حکمونو صادر ائله‌ییب اونون قتل فرمانینی وئریر. بو سؤزون اونون کافرلیگینه دلیل اولماماسی بیر کنارا، سهروردی دفاع مقامیندا چوخ آیدین استدلال‌لار گتیره بیلر آما داها آرتیق دانیشمادی.
سهروردی فاجعه‌نین هاردان سو ایچدیگینی بیلیردی. او عادلانه محکمه‌نین حاکم اولمادیغیندان خبری واریدی. محکمه‌نین هر فشاردان آزاد اولماسی، اونون عدالتی‌نین اساس شرطلریندندیر.
فشار ایکی نوعدور: بیرینجیسی یوخاریدان و ائشیدن گلن دستورلار و تاپیشیریقلار وایکینجیسی دگماتیزم و ایچریدن گلن فشارلار.
ایندی نه ائتمک لازمدیر؟ گؤروندوگو کیمی بو تکفیر حربه‌سی انسانلاری مؤمن و کافره بؤلماقدان منشأ تاپیر. نه یاخشی اولار بو بؤلمه‌نی قیراغا قویوب اونون یئرینه مسالم و محارب تقسیمینی جایگزین ائله‌ماق. یعنی الینده قیلینجی اولمایانین الینی سیخاق و قرآنین اوامرینه عمل ائدک. انسانلاری مشالم و محاربه بؤلماق اسلامین اساسلی تعلیماتینداندیر. «انی سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم» محارب اولمایانینان حرب اولماغا حقّیمیز یوخدور.