صفرین
ایرمیسی، امام حسین (ع) و وفالی کؤمکلری‌نین
شهادتیندن 40 گون سونرا «اربعین» گونونه معروفدور. بعضی روایتلرده بو گونون عزیزلنمه‌سینه اشاره اولوب. امام حسن عسکریدن (ع) نقل اولان بیر
روایتده اربعین زیارتی مؤمن انسنین نشانه‌لریندن ساییلیب. بو حدیثده امام (ع) بویورور: «مؤمن
انسانین علامتی بئشدیر: گئجه گوندوزده 51 رکعت نماز قیلماق (17 رکعت واجب و 34
رکعت مستحب). 2. ساغ اله اوزوک سالماق. 3. آنلی تورپاغا سورتماق. 4. نمازلاردا ی
اوجا سسله دئماق. 5.اربعین زیارتی.[1]
شیخ طوسی‌نین امام صادقدن (ع) نقل
ائله‌دیغی[2]
بو زیارتده چوخ ارزشلی سؤزلر وار. بو زیارتین بیر قسمتینده امام حسینین (ع) قیام
هدفینی رسول اکرمین (ص) هدفی تانیتدیریر. "و بذل مهجته فيك ليستنقذ عبادك من الجهالة
و حيرة الضلالة"[3] امام حسین بنده‌لری جهالت و ضلالتدن قورتارماق اوچون جانینی وئردی.
تاریخی
منبعلرده اربعین داها چوخ ایکی جریانا اشاره ائلیر:
1ـ اسیرلرین
شامدان مدینه‌یه قاییتماق تاریخی.[4]
2ـ جابر بن عبدالله
انصاري‌نین امام حسینین (ع)
مزارینی زیارت ائله‌دیغی گون.[5]
آما اسیرلرین محض
بو گونده کربلایه چاتماقلاریندا جدی تردید وار.
شیخ مفید مسار
الشيعه کتابیندا یازیر: «اربعین گونو اهل بیتین (ع) شامدان مدینه‌یه قاییتدیقلاری گوندور و هابئله جابر بن عبدالله انصاري‌نین امام حسینین زیارتی اوچون کربلایه داخل اولدوغو
گوندور».[6]
شيخ طوسي مصباح
المتهجدکتابیندا [7] و
ابن اعثم الفتوح کتابیندا دا [8]
همان سؤزو یازیبلار.
شیخ مفیدین یازدیغیندان اربعین گونونو اسیرلرین
شامدان مدینه مقصدینه خارج اولدوقلارینی بیلیریک، مدینه‌یه چاتدیقلاری گون یوخ.[9] سید بن طاوس
لهوف کتابیندا اربعین گونونو اسیرلرین شامدان کربلایه خارج اولدوقلاری گونو ذکر
ائدیر. او یازیر: «کربلا اسیرلری شامدان عراقا طرف قاییداندا کروان‌باشینا دئدیلر: «بیزی کربلایه آپار». بونا گؤره اونلار
امام حسینین (ع) شهید اولدوغو یئره گلدیلر. سونرا اوردا عزادارلیق ائله‌دیلر . . .» [10]
«ابن نما حلی»ده اربیعین گونونو اسیرلرین شامدان کربلایه قاییتدیقلاری و جابر و
بیر عدّه بنی هاشم اینن گؤروشدوقلاری گونو بیلیر.[11]
آما لهوف
کتابی بو روایته سند ارائه ائله‌میر. شیخ عباس قمی‌ده اسیرلرین بیرینجی اربعینده کربلایه چاتا بیلماقلارینی
بعید بیلیر. [12]
جابر بن عبدالله
انصاري و اربعین گونونده امام حسينین(ع) زيارتی:
آما جابر بن عبدالله
انصاري‌نین هجرتین 61-جی ایلینده
کربلایه چاتماسیندا تاریخی منبعلر آراسیندا چوخ اختلاف یوخدور. شیخ طوسی یازیر: «
اربعین گونو رسول الله صحابه‌سی اولان جابر بن عبدالله انصاري‌نین امام حسینین (ع) مزارینی مقصدی اینن مدینه‌دن کربلایه گلدیغی گوندور. او، شریف قبرین بیرینجی زیارتچیسی
ایدی. امام حسینین زیارتی بوگون مستحبدیر و اربعین زیارتی ائله بودور. [13]
شیخ طوسی
عبارتی‌نین ظاهری جابرین مدینه‌دن زیارتی مقصدی اینن حرکت ائله‌مه‌سی و صفرین 20-سینده
کربلایه داخل اولماسیدیر. نه اینیکی او تصادف اوزوندن شهادتدن 40 گون سونرا اورا
چاتسین. چونکی اهل بیتین کوفه‌یه چاتماسیندان سونرا، ابن
زیاد، عبدالملك بن الحارث السلمي‌نی امامین و کؤمکلری‌نین شهادتینی مدینه والیسی عمرو بن سعيد بن عاص اموي‌یه خبر وئرماقدان اؤترو عراقدان شاما گؤندردی. عبدالملك
گؤزله‌مه‌دن مدینه‌یه گئدیب امامین شهادت
خبرینی رسمی شکلده مدینه والیسینه ابلاغ ائله‌دی. بئله اولاندا اولا بیلر جابر بن عبدالله انصاري امامین
شهادتیندن خبردار اولماق همان مدینه‌دن
حرکت ائتمیش اولسون و امامین اربعینده زیارت سنّتی اونون الی اینن تأسیس اولونسون.[14] همان جابر اینن
بیرلیقدا کربلایه داخل اولان شخص عطيه بن سعد عوفي كوفي ایدی. عطیه‌نین آدینی حضرت علی (ع) اونا قویموشدو.
بشاره المصطفي
کتابیندا بئله گلیب: جابر بن عبدالله انصاري اینن بیرلیقدا امام حسینین (ع) قبرینی
زیارت مقصدی اینن کربلایه داخل اولدوق. جابر فرات شریعه‌سینه طرف گئتدی. غسل ائدیب یاخجی پالتارلار گئیدی . . .
سونرا مطهر قبره طرف یوللاندیق. جابر هر آددیمیندا الله ذکری دئییردی. قبره
یاخینلاشدیق. او منه دئدی: «منه قبره چاتدیر».[15]
من اونون الینی قبرین اوستونه قویدوم. جابر قبرین اوستونه دوشوب غش ائله‌دی. اونون اوزونه بیر آز سو سپدیم. اؤزونه گلندن سونرا اوچ
دفعه یا حسین دئدی. سونرا دئدی: ائی حسین نیه منیم جوابیمی وئرمیرسن؟ سونرا اؤزونه
دئدی: بوغازی‌نین دامارلارینی کسدیقلاری
حالدا و باشین اینان بدنین آراسیندا فاصله دوشدوغو حالدا نئجه جواب وئره بیلرسن .
سنین خاتم النبیین و سید المؤمنین اوغلو اولدوغونو . . . و کساء اهلی‌نین بئشینجیسی اولدوغونو . . .شهادت وئریرم. الله‌ین سلام و صلواتی سنه اولسون. سونرا امام حسینین (ع) قبری
اطرافینا حرکت ائدیب دئدی: السلام عليكم ايتها الارواح التي حلت بفناء الحسين... اشهد
انكم اقمتم الصلاة و اتيتم الزكاة و امرتم بالمعروف و نهيتم عن المنكر ... .[16]
[1] . محمد بن محمد بن نعمان؛ المزار، قم، مدرسه الامام االهادي،
بیرینجی چاپ ، ص53 و طوسي، محمد بن حسن؛ تهذيب الاحكام، بي جا، دار الكتب الاسلاميه،
1365، دؤردونجو چاپ ، ج6، ص52 و نيشابوري،
ابن فتال؛ روضه الواعظين، قم، منشورات الرضي، بي تا، ص195.
[2] .
طوسي، محمد بن حسن؛ مصباح المتهجد،
بيروت موسسه الفقه الشيعه، 1411، ص788 و طوسي، محمد بن حسن؛ تهذيب الاحكام، قاباقکی،
ج6، ص113 و سيد بن طاووس؛ اقبال الاعمال، بي جا، مكتب الاعلام الاسلامي، 1416، بیرینجی
چاپ ، ج3، ص100- 101.
[3] .
طوسي، محمد بن حسن؛ مصباح المتهجد، قاباقکی، ص788 و طوسي، محمد
بن حسن؛ تهذيب الاحكام، پيشين، ج6، ص113 و سيد بن طاووس؛ اقبال الاعمال، قاباقکی ،
ج3، ص101.
[4] .
محمد بن محمد بن نعمان؛ مسار الشيعه، بيروت، دار المفيد،
1414 ایکینجی چاپ، ص46 و طوسي، محمد بن حسن؛ قاباقکی ص787 و ابن اعثم كوفي، احمد؛ الفتوح،
ترجمه محمد بن احمد مستوفي هروي، تهران، آموزش
و انقلاب اسلامي نشریاتی، 1372، ص916.
[5] .
محمد بن محمد بن نعمان؛ مسار الشيعه، قاباقکی، ص46 و طوسي،
محمد بن حسن؛ قاباقکی، ص787 و ابن اعثم كوفي، قاباقکی، ص916.
[6] .
محمد بن محمد بن نعمان؛ مسار الشيعه، قاباقکی، ص46.
[7] .
طوسي، محمد بن حسن؛ قاباقکی، ص787.
[8] .
ابن اعثم كوفي، قاباقکی، ص916.
[9] .
النوري، ميرزا حسين؛ لؤلؤ و المرجان، تهران، فراهاني،
1364، ص154.
[10] .
حسني، سيد بن طاووس؛ اللهوف في قتلي الطفوف، بي جا، مهر،
1417، ص114.
[11] .
حلي، ابن نما؛ مثير الاحزان، نجف، مطبعه الحيدريه، 1369، ص86.
[12] .
قمي، شيخ عباس؛ منتهي الامال، بي جا، مطبوعاتي حسيني،
1370، ج1، ص525.
[13] .
طوسي، محمدبن حسن؛ قاباقکی، ص231-230.
[14] .
آيتي، محمد ابراهيم؛ عاشورا تاریخی‌نین تحقیقی، ص230-231.
[15] .
منبعلردن جابرین گؤزلری‌نین گؤرمه‌دیگی
بللی اولور. مجلسي؛ بحار الانوار، بيروت، موسسه الوفا، 1403، ج65، ص131 و امين، سيد
محسن؛ لواعج الاشجان، بي جا، مكتبه بصيرتي، بي تا، ص240.
[16] .
طبري، محمد بن علي؛ بشاره المصطفي، قم موسسه النشر الاسلامي، 1420، بیرینجی چاپ ، ص126 و امين، سيد
محسن؛ قاباقکی، ص240 و مجلسي؛ قاباقکی، ج65،
ص130-131 و ج98، ص196.