مسجد
النبی‌یه هر اوچ طرفدن آرتیریلان مساحت، اوست اؤرتولودور و اوّلکی ایکی حیاطه ده
اون ایکی چادیر قویولوب کی گوندن و یاغیشدان ساخلاسین.
مسجدالحرامدان
سونرا لاپ شرافتلی مسجد، مدینه‌ده یئرلشن رسول الله (ص) مسجدیدیر. پیغمبر (ص) بو
مسجدده نماز قیلماق باره‌ده بویوروب: «صَلاةٌ
فِی مَسْجِدِی تَعْدِلُ أَلْفَ صَلاة فِیمَا سِوَاهُ مِنَ الْمَسَاجِدِ إِلاّ الْمَسْجِدَ
الْحَرَامَ؛ منیم مسجدیمده بیر نماز قیلماق آیری مسجدلرده مین نماز قیلماغینان
برابردیر مگر مسجدالحرام».
رسول
الله (ص) یثربه داخل اولاندا، بوتون طایفالار و بؤیوکلر حضرتین اونلارین ائوینه
وارد اولماقلارینی ایستیردیلر. آما او حضرت بویوردو: او یئرده متوقّف اولاجاق کی
دوه‌سی دیز چؤکه. دوه ده ایندی مسجدالحرام اولان یئرده دیز چؤکدو. دوه‌نین دیزه
چؤکمه‌سینه لاپ یاخین ائو ابو ایّوب انصاری‌نین ائوی ایدی. او ائوین، بیری بیری‌نین
اوستونده اولان ایکی اوتاغی واریدی. حضرت اوردا اقامت بویوردو.
اوّلده حضرت آشاغی مرتبه‌ده
و ابو ایّوب و عیالی اوست اوتاقدا ایدیلر.
بیر مدّت سونرا ابو ایّوب پیغمبرین باشی اوستونده اوتوردوغوندان کراهتینی بیلدیریب
یئرلری‌نین دگیشمه‌سینی ایسته‌دی، آما پیغمبر (ص) قوناق و گئد-گلی‌نین اولدوغو
اوچون ایندیکی شرایطی داها راحت بیلدی.
پیغمبرین (ص) اقامت
بویوردوغو محلّه، منطقه‌نین اورتالاریندا
یئرلشیردی –شرقی و غربی حرّه و احد و قبا آراسیندا- بو مسأله اورانین مسجد
اولماسینا اساس سببلردن بیریدی.
او یاخینلیقدا مسجد اوچون
نظرده آلینان یئرین بیر بؤلومونده غرقد و نخل آغاجلاری واریدی و بیر بؤلومو ده
قبرستانلیغیدی. بیر بؤلومو ده سهل و سهیل آدیندا ایکی یتیمین ایدی کی پیغمبر (ص)
ولی‌لریندن آلدی و مسجد دوزلتماغا حاضرلادی.
پیغمبرین (ص) بنا ائتدیگی
مسجدین اوزونلوغو 70 ذراع و اَنی 60 ذراع (تقریباً 1050متر مربع) و اوجالیغی 1.75 متر
ایدی. مسجدین اوّل بناسی نخل آغاجی‌نین تنه و یارپاقلاری اینن اولدو آما زمان
بویوندا دفعه‌لرینن توسعه تاپیب و بو گونکی کیمی اولوب.
هجرتین یئددینجی ایلینده
مسلمانلارین سایی چوخالدیقجا مسجدین ان-بویو چوخالدی و مساحتی تقریباً 2475 متر
مربعه چاتدی.
هجرتین اون یئددینجی
ایلینده مسلمانلارین سایی چوخالماغینان ایکینجی خلیفه مسجدین اطرافینداکی ائولری
آلیب مسجده ضمیمه ائله‌دی. مسجدین مساحتی 3575 متر مربعه چاتدی و اونون بؤیومه‌سی
اینن تازا قاپیلار اونا قویولدو.
هجرتین 29-جو ایلینده ده
اوچونجو خلیفه مسجدی توسعه وئریب 4071 متر مربعه چاتدیردی. عثمان مسجدین عمومی
وضعیّتین دگیشیب اونون بناسیندا یونولموش و ناخیشلی داشدان استفاده ائله‌دی و
مسجدین اؤن طرفینده امام جماعتین دوردوغو یئرده مقصوره (کیچیک غرفه) دوزلتدیردی کی
عمر بن خطابا حمله اولدوغو اتفاق بیر داها باش وئره بیلمه‌سین و امام جماعت محفوظ
یئرده دورسون.
هجرتین 88-جی ایلینده ولید بن
عبدالملک زمانی عمر بن عبدالعزیزین مدینه والیسی اولاندا مسجد چوخ توسعه تاپدی.
ولیدین امری اینن پیغمبرین (ص) مرقدی‌نین دؤره‌سینه دیوار چکیلیب او طرفدن‌ده
مسجدین مسحاتینه آرتیریلدی و 7400 مربعدن آرتیق اولدو. سقفی‌نین اوجالیغی 12 متره
چاتدی. مسجدده ایشله‌نن بزکلر و داشلار اونو او گونون جزیرة العربینده تایی
اولمایان بیر بنایا تبدیل ائله‌دی.
عباسی خلیفه‌سی مهدی،
هجرتین 161 یا 162-جی ایلینده مسجدین توسعه‌سینه اقدام ائله‌دی. اونون مسجده
آرتیردیغی مساحت 2450 متر مربع اولدو.
هجرتین اونونجو عصرینده ده عثمانلی
سلطانلاری مسجدین توسعه‌سینه ال ووردولار. هجرتین 938-جی ایلینده سلطان سلیمان
مسجدین تازادان تیکیلمه‌سینده بیر ایشلر گؤرسه‌ده اساس توسعه‌نی بیرینجی سلطان
حمید، هجرتین 1265-جی ایلینده باشلادی. اون اوچ ایل بویوندا مسجد چوخ گؤزل و
دواملی تازادان بنا اولوندو. بو بنا مسجدین گؤردویو لاپ محکم بنا ایدی. اوندان
سونراکی سلطانلار دا مسجدین آبادلیغینا چالیشدیلار.