تفکیک جریانی، تاریخی جهتدن اخباری و شیخیه مکتبلرینه چوخ اوخشارلیغی وار آما واقعیتده تفکیک، داها چوخ نجفین عیرفان مکتبی تأثیرینده یارانیب کی بیر سئری دگیشیکلیکلرینن تفکیکی مکتبینه چئوریلیب. بونلارین شیخیه و اخباری‌لیغینان هئچ جور فیکری رابیطه‌لری یوخدور.
رحمتلیق قاضی و رحمتلیق سید احمد کربلایی موهیم چؤهره‌لریندن اولان نجفین عیرفان مکتبی، قورآندان و ریوایتلردن ایستیفاده ائله‌ماغا چوخ تأکیدی وار. بو مکتب قورآن و ریوایتلره موراجیعه ائله‌ماغا اینانیر و بو مسأله‌یه عجیب ایناملاری و تعبّودلری وار و اونون یانیندا قلبی ایدراک و شهودا تأکید ائدیرلر.
نجفین عیرفان مکتبی‌نین سونراکی واریثلری ریوایتلردن مخصوص آلینتیلارینا گؤره، اونلارین فلسفی مسأله‌لرینن توتماماسینی گؤردولر. بونا گؤره مجبور قالدیلار فلسفی نیظاملاری دانسینلار و فلسفی نیظاملاری‌نین موغالیطه‌لرینی نیشان وئرمگه اونلاری منطیق یولو اینن نقد ائلیه بیلمه‌دیکلری اوچون نهایتده مجبور قالدیلار عقل و دلیلی ارزیشسیز سایسینلار. اونلار صراحتاً دئییرلر عاریفلرین اساس موشکولو دلیلدن تبعیّت ائله‌ماقدیر بیر حالداکی دلیل واقعیّته چاتدیرماز و ارزیشی یوخدور.
تفکیکیلر عقلین منطیقی صورتده صوغرا کوبرا دوزمه‌سیله موخالیدیلر و عقله آیری بیر تعریف وئریرلر. اونلارین نظرینه عقل اینسانین اورگینه ساچان حقیقت ایشیغیدیر و ایدّعا ائدیرلر کی ریوایتلرده گلن عقل‌ده بو معنادادیر.
تفکیکیلر دینی مسأله‌لره اهمیّت وئریرلر آما موتعالی حیکمتی، قورآن و ریوایتینن موغاییر گؤردوکلری اوچون آرالاریندا فرق قویماغی و تفکیک ائتمگی اؤزلرینه وظیفه بیلیرلر.دئییرلر دیندن حاصیل اولان، آیری بیر شئیدیر و عقل و دلیلدن حاصیل اولان آیری بیر شئی.