ماللاصدرانین باخیشیندا یاشاییشین معناسی ایمان کؤلگه‌سینده اله گلر و ایمانین یوخاری مرتبه‌لرینه ال تاپدیقجا داها دا فایدالی و مفهوملی اولار.
زیندگانلیغین معناسی ندیر؟ زیندگانلیق داش و سو کیمی مادی جوهرلردندیر؟ یوخسا اعراض و خاصیّتلر مقوله‌لریندن و یا ایتّیفاقلار و حادیثه‌لر نوعونداندیر؟ «یاشاییشین معناسی» ترکیبینده«معنا»دان منظور ندیر؟ زیندگانلیغین هدفیندن منظور, زیندگانلیغین ایشلنمه‌سی و یا ارزیشیدیر؟
موتعالیه حیکمت, حیکمته دایانان بیر نیظامدیر کی اونون بیناسینی صدرالمتألهین قویوب و اونون شاگیردلر و هم‌فیکیرلری اونو داها دا گئنیشلندیریب تکلمیلدیبلر. وجودون اصالتی, جوهری حرکت, عقل و عاقیل و معقول بیرلیغی, احسن نیظام و . . . موتعالیه حیکمتین اساس ایصطیلاحلارینداندیر.
بو اصول و آیری مبنالارین اساسیندا, شعور, حیات و عشق بوتون عالمده جریاندادیر. احسن نیظام بو معنادادیر کی ایلاهی حیکمت باعیث اولور مادی عیلّتلر سیلسیله‌سی ائله دوزولسون کی ایمکان داخیلینده داها چوخ مخلوق کمالاتدان فایدالانسین. یعنی اینسان و دونیایا حاکیم اولان قانونلار, ایمکانی اولان لاپ یاخجی نیظام اولسون کی اونون اثرینده لاپ چوخ خیر و لاپ آز شر, اینسانا شامیل اولسون.
آیری سؤزله نیظامین احسن اولماسی, «ایلاهی عینایت» صیفتی‌نین ایقتیضاسیدیر.
موتعالیه حیکمتده اینسان اوچون یاشاییش معناسی, حیاتین فلسفه‌سی و آللاهین بشری خلق ائله‌ماقدان هدفینه قاییدیر. ماللاصدرا نفسین مرتبه‌لرینی طبیعی، نباتی، حیوانی و اینسانی ترسیم ائله‌ماغینان نفسین حرکت و کامیل‌لشمه سیرّینی, ماده‌ده‌کی جوهری حرکتین گئدیشی‌اینن هماهنگ بیلیر کی ماده‌دن باشلاییر و اوندان یوخاری‌یا یئتیشیر و ائله بونا گؤره‌ده معاد و قیامت اینسانین روحونا موحقق اولور.
نفسین جوهری حرکتی, هیولایی عقلدن موستفاد عقله چاتماغینان باشا چاتمیر؛ چونکی نفسین معنوی حیاتی‌نین دؤردونجو مرحله‌سی, یعنی فعّال عقل و یا همان روح‌القدس‌اینان موتصیل اولما مرتبه‌سی, معنوی جذبه‌لری و ایشیق و معریفتدن ایقتیباس ائله‌ماغی مویَّسر ائدیر و بو حیاتین معناسیدیر.
صدرالمتألهین باخیشیندا ایمان یاشاییش معناسی‌نین لاپ موهوم اساسلاریندان ساییلیر. او اینانیر کی ایمان,عقلی بیر ایشیقدیر کی اینسانین نفسی, اونون وسیله‌سینن قوّه و ناقیصلیقدان فعلیّت و کمالا چاتیر و جیسملر و قارانلیق عالمیندن روحلار و ایشیقلار عالمینه یوکسلیر و لقاءاللها چاتماغا ایستعداد تاپیر.
ملاصدرا ایمانا یئتیشماق اوچون ایکی بورهان و عینی موکاشیفه‌نی تانیتدیریر. البته تصریح ائدیر کی ایمانی ایشلرین حقیقتی نُبُوّت مشعلیندن ایقتیباس‌سیز و ویلایتین باطینیندن طلب ائتمه‌دن اله گلمز. اونو آختاران اورگینی دونیادان بوشاتمالی و ایچینی تمیزله‌مه‌لیدیر و خلقدن حقه قیریلمالیدیر و دونیا شهوَتلری و ریاستلریندن اوز چئویرمه‌لیدیر.
بو اساسدا ماللاصدرا باخیشیندا یاشاییشین معناسی ایمان کؤلگه‌سینده اله گلر و ایمان مرتبه‌لرینده یوکسلمکله داها فایدالی و ارزیشلی اولار.