وَاذْکُر رَّبَّکَ
فِی نَفْسِکَ تَضَرُّعاً وَخِیفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ...([ اعراف ۲۰۵]
قرآندا ایشله‌نن
دعا کلمه‌لرینه گؤره دعا کلمه‌سی‌نین آلتی معناسی وار:
1. آشاغیداکی آیه‌نین دلالتینه اساساً دئماق
معناسیندا:
(فَمَا کَانَ دَعْوَاهُمْ إِذْ جَاءهُمْ بَأْسُنَا إِلاَّ أَن قَالُواْ
إِنَّا کُنَّا ظَالِمِینَ)[ اعراف ۵].
(ای فما کانَ قولهم اذا جائهم عذابنا) پس اونلارین سؤزو بوندان
غیری دئییلدی کی دئدیلر: بیز ظالم ایدوق.
پس نبود گفتار
آنان وقتی عذابِ ما به آنان رسید، مگر آن که گفتند: ما ستم کار بودیم.
2. آشاغیداکی آیه‌نین دلالتینه اساساً عبادت ائله‌ماق معناسیندا:
(قُلْ أَنَدْعُو مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ یَنفَعُنَا وَلاَ یَضُرُّنَا)[
انعام ۷۱]
بیزه فایداسی
و زیانی اولمایان الله‌دان غیرینی عبادت ائله‌یک؟
3. آشاغیداکی آیه‌نین دلالتینه اساساً «بیرینی چاغیرماق»
معناسیندا:
(قُلْ إِنَّمَا أُنذِرُکُم بِالْوَحْیِ وَلاَ یَسْمَعُ الصُّمُّ الدُّعَاء)[
انبیاء ۴۵]
من سیزی وحی
واسطه‌سی اینن قورخودورام و کار انسان سسی ائشیتمیر.
4. آشاغیداکی آیه‌نین دلالتینه اساساً «کؤمک ایسته‌مک» معناسیندا:
(وَادْعُواْ شُهَدَاءکُم
مِّن دُونِ اللّهِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ)[ بقره ۲۳]
دوز دئییرسزسه
الله‌دان غیر شریکلریزدن کؤمک ایسته‌یین.
5. آشاغیداکی آیه‌نین دلالتینه اساساً «سوروشماق» معناسیندا:
(قَالُواْ ادْعُ
لَنَا رَبَّکَ یُبَیِّن لّنَا مَا هِیَ )[ بقره ۶۸]
(بنی اسرائیل موسی‌یه) دئدیلر: اؤزالله‌یندان سوروش کی اونون
(اینگین) اوصافینی دئسین.
6. آشاغیداکی آیه‌نین دلالتینه اساساً «ایسته‌مک» معناسیندا:
(ادْعُ لَنَا رَبَّکَ بِمَا عَهِدَ عِندَکَ لَئِن کَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ
لنؤمننَّ لک... )[ اعراف ۱۳۴]
بیزیم اوچون الله‌یندان سنین یانیندا اولان عهدیندن ایسته، بیزیم مشکل‌لریمیز
حل ائله‌سه سنه ایمان گتیرریک. . .
بیزیم
اوخودوغوموز دعا کلمه‌لری بو آخر معنادا (ایسته‌مک) معناسیندادیر. دعادان منظور
الله‌ده ایسته‌ماقدیر یا بو دنیا اوچون و یا آخرت اوچون.
دعالار ایکی
جوردولر: بیرینجی دعا ائله‌ینین اؤز کلمه‌لری و هر دیلده بیان اولونا بیلن دعالار
کی بونلارا مطلق دعا دئییلیر. ایکینجی نوع دعا دا معصوملارین دیلیندن نقل اولان
دعالاردیلار. بو دعالارا «مأثوره» دعالار کی مخصوص یئرده و مکان اوخونمالیدیلار.
مثلاً: مبارک رمضان آیی‌نین دعالاری و . . .