اماملاریمیز (ع) امام کاظمدن (ع) سونرا سیاست عرصه‌سینه قدم قویورلار و جماعته خلافتین فسادی باره‌ده خبردارلیق
ائله‌ییب بیر
عدّه‌نی خلافت
دربارینا نفوذ ائتدیرماغا چالیشماغینان اسلاما ضربه وورولماغین قاباغینی آلماقلا
عینی زماندا، اسلام فرهنگی‌نین یاییلماسینا زمینه یارادیردیلار.
امام کاظمین (ع) آدی، لقبی و نسبی
او حضرتین شریف آدی موسی جعفرین اوغلو، محمد باقرین اوغلو، علی زین العابدینین
اوغلو، حسینین اوغلو، علی‌نین اوغلو، ابوطالبین اوغلودور. امام کاظم (ع) 128-جی هجری ایلین صفر آیی‌نین یئددی‌سینده مکه و
مدینه آراسیندا یئرلشن «ابواء» کندینده دنیایه گؤز آچیب، مشهور نظره گؤره هجرتین
128-جی ایلینده هارون الرشیدین زندانیندا مسموم اولوب شهادته چاتدی. او حضرت
بغدادین غربینده اولان قریش قبرستانینا معروف مقبره‌ده تورپاغا تاپیشیریلدی. ایندی او یئرین آدی کاظمین‌دیر. شیخ مفید
دئییر: بو مقبره گئچمیشده بنی هاشم و قبیله و طایفا باشچیلاری‌نین قویلاندیغی
یئریدی.
امام کاظمین (ع) آناسی حمیده بربریه ایدی. اونا حمیده مصفاه دا دئییلیب.
عبدصالح، کاظم، صابر و امین او حضرتین لقبلریندندیر کی لاپ مشهورو کاظم دیر.
شیخ مفید یازیر: او حضرتین کنیه‌لریندن ابا ابراهیم، اباالحسن و اباعلی دیر. بعضیلری‌ده بیرینجی ابوالحسن، ابوابراهیم و ابواسماعیلی او حضرتین
کنیه‌لریندن
بیلیبلر.
امام موسی بن جعفر (ع) زمانینداکی خلیفه‌لر
امام کاظمین (ع) امامتی عباسی‌لارین خلافتی‌نین استقراری اینن عینی زماندا اولدو. امام لاپ جبار و لاپ ظالم خلیفه‌لرین حکومتده
اولدوغو زمان امامته چاتدی. اونلارین حکومتلری داخلدن آرامشده ایدی و ایچریده هئچ
مخالفت و ووروشماق یوخیدی. بو آرامش، خلیفه‌لره مخالفلرینی خفه‌له‌ماغا و نظر آلتیندا ساخلاماغا امکان وئریردی.
امام کاظمین (ع) زمانیندا اولان خلیفه‌لری بونلاریدی:
منصور دوانیقی: قارداشی ابو عباس سفاحدان سونرا عباسیلرین ایکینجی خلیفه‌سی ایدی. او پخیل‌لیغا و حسادته معروف ایدی و ائله بونا گؤره اونا دوانقی لقبی
وئرمیشدیلر.
مهدی عباسی: حددن آرتیق عیّاشلیغا و لوغالیغا میلی واریدی. بو مسأله اوندان
اوراجن ایدی کی اوغلو ابراهیم خواننده‌لرین رئسی و قیزی علیّه بغداد رقاصه‌لری‌نین بیری اولموشدو.
هادی عباسی: 25 یاشیندا حکومته چاتدی. او اهل بیتین (ع) باشدا گئدن دشمنلریندن
ساییلیر و شیعه‌لر و اهل
بیت (ع) اونون زمانیندا لاپ چتین گونلرینی یاشادیلار.
مشهور تاریخچی مسعودی «مروح الذهب» کتابیندا هادی عباسی باره‌سینده یازیر: «.
. . داش اورکلی، بد اخلاق و خصلت پیس ایدی». علوی‌لر و بنی هاشمین رهبرلیغی آلتیندا اولان قیاملار اونون
زمانیندا اولدو. حسین بن علی رهبرلیغی اینن باش وئرن «فخ» قیامی او زمانین معروف
قیاملاریندان ساییلیر. امام کاظم (ع) بو قیامی تأیی بویورموشدولار. ائله کی قیامین رهبری
«حسین بن علی»یه شهادت بشارتی وئریب اونو مقاومت و صبره چاغیرمیشدیلار. ا حضرت
اونا بئله بویوردو: سن اؤلدوروله‌جاقسان، یاخجی ساواش، چونکی سنین قاباغیندا اولان قوم وقوشون فاسقدیلر . . .»
و ائله بو مسأله فخ قیامینی علویلرین عباسی‌لر علیهینه اولان قیاملاری‌نین لاپ سالمی ائله‌ییب.
هارون الرشید: او مال ییغماق، اسراف، حرم سرا ساخلاماق، رقاصه‌لره باش قوشماغا
معروف ایدی. اماملارا و بنی هاشم سیدلرینه خصومتی و دشمنچی‌لیغی آخر حدّه چاتدیرمیشدی و اونلارین آرادان آپارماسینا
چالیشیردی.امام موسی بن جعفرین (ع) دفعه‌لرینن زندانا سالینماسی و او حضرتین سندی بن شاهکین الی
اینن شهادتی بو خصومتلرین بیر نمونه‌سیدیر.
امام موسی کاظمین (ع) هارون الرشید قاباغیندا موضع توتماسی
هارون داش اورکلی‌لیغا و قساوته و علوی‌لرینن دشمنچیلیغا مشهور اولسا دا امام کاظم (ع) اونا هئچ اهمیّت وئرمزدی و
اوندان هئچ قورخوسو یوخیدی و اونون قاباغیندا سونسوز عزّت و شجاعتینن دایاناردی و
مسئولیتی یولوندا اصلاً دالی اوتورمازدی. بو باره‌ده تاریخده چوخلو نمونه‌لر وار کی آشاغیدا نئچه نمونه‌سینه اشاره ائلیروق:
هارون الرشید و پیغمبره (ص) منسوب اولماق ادعاسی
خطیب بغدادی اؤز تاریخ کتابیندا یازیر: «هارون الرشید پیغمبر (ص) مرقدی و کعبه
زیارتینه گئتمیشدی. قریشدن، قبیله باشچیلاریندان و امام موسی کاظم (ع) اوننا
بیرلیقدا ایدیلر. هارون پیغمبرین (ص) مزارینا چاتاندا دئدی: «سلام سنه ای رسول
الله ! سلام سنه عمی اوغلو !» او بونو دئماغینان اطرافداکیلارا فخر ساتماق ایسته‌ییردی. بو آندا
امام موسی بن جعفر (ع) پیغمبرین (ص) قبرینه یاخینلاشیب دئدی: « سلام اولوسن سنه
آتا !» رشیدین قیافه‌سی پؤرتلدی و دئدی: «حقیق افتخار بودور ای ابولحسن».
امام کاظم (ع) فدکین حدّ و مرزینی ترسیم ائتمک
زمخشری یازیر: هارون الرشید امام موسی بن جعفره (ع) عرض ائله‌دی: «یا ابالحسن!
فدکین حدّ مرزینی بللی ائله کی اونو سیزه قایتاریم». حضرت بو ایشی گؤره‌مکدن امتناع ائله‌دی آما هارون ال
چکمه‌دی. بو
آندا امام کاظم (ع) بویوردو: « من اونون حقیق حد مرزینی بللی ائله‌ر آما سن اونو
قایتارمازسان». هارون دئدی: « مگر اونون حد مرزی هارداندی؟ جدّینین حقّینه اونو
بللی ائله» سونرا امام بویوردو: «بیرینجی مرزی عدنه‌جندی». بو آندا هارونون رنگی دَیشدی. دئدی: «ادامه وئر»
امام بویوردو: «ایکینجی مرزی سمرقنددی». بونو ائشیتماغینان قیافه‌سی قارالدی. امام
بویوردو: «اوچونجو مرزی آفریقادی» رنگی قارالدی. دئدی دالیسینی دئ. امام بویوردو:
«دؤدونجو مرزی خزر و آذربایجاندی» بورا یئتیشنده هارون دئدی: «بویور منیم یئریمده
اوتور ! بئله‌لیغینان
بیزه بیر شئی قالماز !» اما بویوردو: سنه دئدیم کی فدکی حدّینی بللی ائله‌سم اونو بیزه
قایتارمازسان». ائله بوردایدیکی هارون او حضرتی شهید ائله‌ماق فکرینه دوشدو.
رسول الله اینان (ص) نسبت ثابت ائتمه‌سی
نقل اولوب بیر گون هارون امام کاظمدن (ع) سوروشدو: «سیز نئجه رسول الله‌ین اولادی اولماق
ادعایس ائلیرسیز، بیر حالدا کی علی‌نین اولادیسیز. کیشی آتاسی طرفدن جدّینه منسوب اولار آناسی طرفیندن یوخ». امام
(ع) بو مبارک آیه‌نی قرائت بویوردو: « . . .و اونون اولادیندان، داود و سلیمان و ایّوب و یوسف و
موسی و هارونو (هدایت ائتدیک) بئله‌لیغینان خیّر انسانلارا اجر وئردیق ! و (هابئله) زکریّا و یحیی و عیسی و الیاس
هامیسی صالحلردن ایدیلر». بیر حالداکی عیسی‌نین (ع) آتاسی یوخدور و او آنا طرفیندن پیغمبرلره منسوب
اولور. بئله‌لیغینان
بیز آ«امیز حضرت زهرا (س) واسطه‌سی اینن پیغمبرین (ص) اولادینا ملحق اولوروق. هابئله الله تعالی بویوروب: «
(عیسی) باره‌سینده
سنه علم چاتاندان سونرا (یئنه) بیر عدّه سن اینن ساواشا و دلیل گتیرماغا ال
وورارلار، اونلارا دئ: گلین بیز اؤز اوشاقلاریمیزی و سیز اؤز اوشاقلاریزی چاغیرین.
بیز اؤز آروادلارمیزی چاغیراق سیز ده اؤز آروادلاریزی، بیز اؤزوموزو و سیز اؤزوزو
چاغیراق، اوندا مباهله ائدک و الله‌ین لعنتینی یالانچیلارا یوللایاق». رسول الله (ص) مباهله گونو علی، فاطمه، حسن
و سیندن سونرا هئچ کسی چاغیرمادی. پس حسن و حسین پیغمبرین (ص) اولادی ساییلیرلار.
فخ واقعه‌سی‌نین امام موسی
کاظم (ع) طرفیندن تأیید اولونماسی
فخ واقعه‌سی علویلرین بیر عده‌سی‌نین عباسیلرین
علیهینه قیاملاریندان بیریدیر. بو قیام امام حسن مجتبی‌نین (ع) نواده‌لریندن اولان حسین بن علی بن حسن مثلث بن حسن مثنى بن حسن
رهبرلیغی آلتیندا باش توتدو.
فخ، مکّه‌ده وادی
الزاهریه‌دن قاباق
یئرلشیر. بو وادی مکه‌نین گیره‌جاغیندا
(تنعیم مسجدی) یئرلشیر و فخ قیامی‌نین یوزدن آرتیق شهیدی بوردا دفن اولونوب. فخر واقعه‌سی تاریخچیلرین چوخونون یازدیغینا گؤرهیوم الترویه گونو
169-جو ایلین ذی‌حجه آیی‌نین سککیزینده
باش وئردی. بو قیام هادی عباسی زمانی باش توتدو.
سفّاحین اؤلومدن سونرا منصور دانیقی‌نین خلافتی‌نین باشلاماسی اینن عباسی‌لر و علوی‌لر
آراسیندا اختلاف شدّتلندی و زمان حاکملری قدارلیغینان مبارز علوی‌لری سرکوب ائله‌دیلر. عباسی
خلیفه‌لر مدینه
حاکملرینی اهل بیت دشمنلریندن سئچماغینان علوی‌لره فشار گتیریردیلر و هادی عباسی زمانی بو فشارلار ادامه
تاپدی و اهل بیتین (ع) آند ایچمیش دوشمنلریندن اولان عمر بن عبدالعزیز بن عبیدالله‌ی (عمر بن خطابین
نواده‌لریندن)
مدینه‌یه حاکم
کسدی.
بو قیامدا حسین بن علی نین (شهید صاحب
فخ) بوتون دوستلاری شهید اولدولار. بدنلری ترک ائدیلیب باشلاری کسیلدی. بو قیامدا
علویلرین
چوخو شهید اولدولار. حسین بن علی (شهید فخ) 26 یاشیندا شهید اولدو. آما اونون بعضی
دوستلاری اطرافا قاچدی. ادریس بن عبدالله مغربه گئدیب ادارسه حکومتی‌نین بناسینی
قویدو و یحیی بن عبدالله دیلمه گئدیب اوردا قیام ائله‌دی.
امام علی‌نین (ع)
اولادلاریندان چوخو اوردا اولان بیر مجلسه فخ شهیدلری‌نین باشلارینی تاماشایا قویدولار. امام کاظمدن (ع) سونرا
هئچ کس بیر سؤز دئمه‌دی. امام کاظم حسین بن علی‌نین باشینی گؤرنده بویوردو: « انا لله و انّا الیه راجعون الله‌دانوق و اونا طرف
قاییداجایوق. آند اولسون الله‌ا کی (حسین) مسلمان و دوز انسان کیمی شهید اولوب. چوخ اوروج توتاردی و گئجه‌لری آییق قالاردی
و امر به معروف و نهی از منکر ائلردی. انون طایفاسیندا اونون تایی یویدی».