معصوم ایماملار (ع) زمانیندا گئنیش رابیطه یوخیدی و وارید اولان ریوایتلر فرقلی آنلاقلی اولان موختلیف افرادین جوابیندا مطرح اولوردی؛ بونا گؤره قورآنین تفسیرینده فقط ریوایتلره دیقّت ائله‌ماق محدود ائدیجیدیر و بیزی قورآنی معاریفین بیر بؤلوموندن محروم ائلر.

معصوم ایماملاردان (ع) گلن بعضی ریوایتلرین ظاهیرده قورآنلار تعاروضی وار آما دیقّت یئتیرمه‌لی نوکته بوراسیدیر کی ریوایتلر قورآنی بیان ائدیرلر. بیز بیر جور باخساق کی ذهنیمیزین هامیسی ریوایتلرینن مشغول اولا و قورآنین اؤزونه آنلاشیلا بیلمه‌ین بیر کلام کیمی باخاق و تکجه ریوایتلرینن اونو آنلاماغا چالیشاق, بو مسأله قاباغا گلر کی موتعاریض و موتناقیض ریوایتلر وار.

بو تعاروضون پیغمبر (ص) بویوردوغو کیمی حل یولو بودور کی اگر بیزدن بیر سؤز ائشیتدیز کی قورآنینان تعاروضی وار, اونو دیوارا چیرپین. پس بللی اولور کی قورآن اؤزوده موبیّیندیر و هیدایت کیتابی کیمی آنلانا بیلندیر.

بو اسادا قورآندان چوخلی مؤحکمات آنلاماق اولار و اونون سایه‌سینده, قورآنین ظاهیری و یا نصی‌اینن آشکار تعاروضی اولان ریوایتلری طرد ائلیه‌ بیلریک. پس نتیجه بو اولور کی قورآنلار ریوایتلر آراسیندا بیر تعاومول و دیالکتیک قورمالی‌یوق, یعنی بیر گؤزوموز ریوایتلرده اولسون و بیر گؤزوموز ده قورآنین اؤزونده و بئله اولاندا ریوایتلر چوخ آیدینلادان اولارلار.

شاید سونّتی و موتعارف عقلینن باخاندا, قورآنین آیه‌لرینده معصوملارین (ع) ریوایتلرینن موتعارض معنالار اله گله و یا بالعکس. بو تعاروضلر اینسانلارین آنلاییش سطحی و زمان بسترینده طبیعی مسأله‌دیر.

قورآن کریم نساء سوره‌سی‌نین 82-جی آیه‌سینده بویورور: «أَفَلاَ یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِندِ غَیْرِ اللّهِ لَوَجَدُواْ فِيهِ اخْتِلاَفًا كَثِيرًا؛ آیا قورانین [معنالاریندا] دوشونمورلر؟ و اگر آللاهدان غیریسندن اولسایدی, حتماً اوندان چوخلی ایختیلاف تاپاردیلار» بو اساسدا موختلیف زمانلاردا موختلیف آنلاییش سطحینده اولان اینسانلارین, فرقلی اولماسی طبیعی مسأله‌دیر.

رحمتلیق علامه طباطبایی مؤحکم, موتشابه و تأویل بحثی‌نین آخیرینده «تفسیر بِرأی» باره‌سینده بیر بحثی وار. اوردا ریوایتلردن نتیجه آلیر کی «تفسیر بِرأی» بو معنایادیر کی بیز اؤز آنلاییش سطحیمیزی قورآنا تحمیل ائدک؛ یعنی آللاهین قورآنی نازیل ائله‌ماقدان هدفی بو ایدی کی بیزیم ذهنیمیزی اوشاقلار کیمی آددیم آددیم تعالا باغیشلایا.

البته آللاه قورآنی نازیل ائله‌ماغینان اؤز کلامینی بیز بیله‌جک قدر آشاغی یئندیریب, آما اونون هدفی بیزیم آددیم آددیم تعالا تاپماغیمیزدیر و بو اوشاق اؤز آنلاییش سطحینده دونوب قالسا یوخاری قالخا بیلمیه‌جک و شاید ده چوخلی معاریفی اینکار ائده. بونا گؤره بیز ذهنیمیزی یوخاری چکمه‌لی‌یوق.