تقوا، الله آداملاری‌نین بللی اولان خصوصیّتی و اخلاق علمی‌نین اساس مبحثلریندن بیریدیر کی قرآندا و اسلامی روایتلرده چوخ تاپیشیریلیب. نیه کی تقوا انسانین وجودونا یئرلشسه، او بیری فضیلتلر ده اونون دالیسیجان گلیب گناها طرف گئتماغا یول وئرمزلر.

حضرت علی (ع) نهج البلاغه‌نین یئتمیش بئشینجی خطبه‌سینده بویورور: حکمتلی سؤزو ائشیدیب اؤرگشن انسانا و هدایته چاغریلیب هدایت اولان انسانا الله رحمت ائله‌سین، هادی و رهبره ال اوزادیب و نجات تاپا، الله-ی‌نین مراقبتیندن بیر لحظه‌ده غفلت ائله‌میه و همیشه گناه‌لاریندان قورخا، خالصلیغینان آددیم آتا و یاخجی ایشلر گؤره، آخرتینه ذخیره ییغا و گناهدان اوزاق گزه. همیشه دنیا غرضلرینی کنارا آتا و عوضینده باهالی آخرت متاعسینی اله گتیره. نفسی‌نین طلبلری اینن ساواشا و یئرسیز آرزیلارینی تکذیب ائله‌یه. صبری و مداومتی نجاتی‌نین آتی ائله‌یه و تقوانی اؤلومونون ذخیره‌سی ائله‌یه. آیدین یولدا آددیم آتا و هئچ وقت حقّین آشکار و وسیع یولوندان کنار اولمایا. بو نئچه گون زندگانلیغی غنیمت سایا و اؤلوم چاتمامیشدان اوّل، اؤزونو حاضرلایا و یاخجی عمل‌لردن آخرتینه ذخیره ائله‌یه».

449 هجرى قمری ایلینده وفات ائتمیش ابوالفتح محمد على كراجكى‏، «کنز الفوائد» کتابیندا یازیر: امام صادقدن (ع) نقل اولوب امیر المؤمنین علی‌نین (ع) 24 ارزشلی سؤزو وار کی هر بیری‌نین یئر و گؤیلر قدر ارزشی وار. اونلاردان بیری اوستده ذکر اولان خطبه‌دیر.

نهج البلاغه‌یه گؤره کامل انسان بوتون ارزشلره و اخلاقی فضیلتلره دقّتلی و اونلاری گوجلندیرماغا چالیشار و گئجه-گوندوز الله-ین ذکر و حمدیندن غافل اولماز.

دنیا پرستلیق انسان سقوطونون لاپ بؤیوک عامل و اونون کمال و سعادت یولوندان منحرف اولماق سببیدیر. اسلامی روایتلرده دنیایا حدسیز علاقه و محبت، بوتون گناهلارین ریشه‌سی ساییلیب. دنیا نعمتلری کمالا طرف وسیله کیمی اولسا چوخ گؤزل بیر شئیدیر آما وسیله‌لیقدان چیخیب هدفه چئوریلسه اوندادیر کی جان بلاسی و گناه وسیله‌سی اولاجاق.

نهج البلاغه‌یه گؤره کامل انسان، جماعتینن رابطه‌ده الله سئون ارزشلره اهمیبت وئرر. حضرت علی (ع) کامل انسانین اجتماعی رابطه‌لری باره‌ده بویوروب: «جماعتی پیس لقبلرینن چاغیرماز، همسایالاری اذیّت ائله‌مز، اؤزگه‌نین مصیبتینده سئوینمز، نالایق ایش گؤرمه‌ییب اؤز حدّینی آشماز. سس‌سیز اولماغی اونو غملی ائله‌مز و گولنده سسی [حددن آرتیق] اوجالماز. اونا ظلم اولورسا الله-ین انتقامی اوچون دؤزوملو اولار. اونون نفسی، الیندن زحمتده آما جماعت امنیّتده اولار. قیامت اوچون اؤزونو زحمته سالار آما جماعتی امنیته و رفاها چاتدیرار. اونون بعضی انسانلاردان اوزاق گزمه‌سی زهد و تقوادان و بعضیلره یاخینلاشماسی مهربانلیق و یوموشاقلیقدان اولار. اونون اوزاق گزمه‌سی خودپسندلیق و غروردان و یاخینلیغی حیله‌دن اولماز».