کربلا حماسه‌سی‌نین حماسه، معرفت و عرفان کیمی مختلف ابعادی وار کی اکثراً مذهبی هیأت‌لرده اونلاردان غفلت اولور.

کربلا حادثه‌لری‌ و حرکتلری‌ تک به تکی معرفت اینن دولودور و بو جنبه‌دن ساوایی هئچ نه مثال وورماق اولماز، حتّی سوت امر اوشاغین شهادتی الهی معرفتدن دولودور. امام حسینین (ع) مدینه‌دن کربلایا حرکت ائله‌دیقلاری آن، پیغمبرین پالتارینی گئیمکلری و مخصوص مرکبه مینمکلری، هامیسی‌ الهی معرفت اینن توأم ایدی. او حضرت کربلایه وارد اولدوغو بیرینجی گونلرده، دوه‌یه مینیب هامی‌یا جنگ قصدینده اولمادیغینی اعلام بویوردو. آما سککیزینجی گون 20 مین نفردن آرتیق او حضرتی شهید ائله‌ماق نیّتی اینن فرات چاییندا غسل ائلیردیلر. دوشمنلر او حضرتی تانیمایانلاردان دئییلدیلر و دفعه‌لرینن امام حسینی (ع) پیغمبرین قوجاغیندا گؤرموشدولر، حتّی شمر اؤزو حدیث راویلریندن ایدی.

دوشمن قوشونو امام حسینی (ع) چوخ یاخجی تانییردی، اونلارین بعضیسی پیغمبری (ص) گؤرموشدولر و پیغمبرین عمامه و لباسینی امام حسینین (ع) اگنینده گؤرنده اونو اوّلجن پیغمبرین اگنینده گؤرموشدولر. کربلانین بوتون حرکتلری‌نین معناسی وار و هئچ اضافه حرکتین اولمادیغی، اسلامی تاریخینده بو عظیم واقعه‌نین معرفتی جنبه‌سیندن خبر وئریر کی اونلار مذهبی هیأتلرده مطرح اولمالیدیر. کربلانین معرفتی جنبه‌سی‌نین درس و عبرتلری وار کی بو درسلر و عبرتلر هیأتلرده مطرح اولمالیدیر آما متأسفانه چوخ آز مطرح اولورلار. هیأتلرده بو مسأله‌لر حل اولسا یئر اوزونون لاپ گؤزل محفل‌لرینه چئوریلرلر.

امام صادقدن (ع) بئله بیر روایت وار کی بویوروبلار: «جنّت باغلارینا یولوز دوشسه اونلاردا تفریح و شادلیق ائله‌یین». امامدان سوروشدولار: «بو باغلار هاردادیلار؟» بویوردو: «اهل بیتین (ع) ذکری اولدوغو محفل‌لر یئر اوزونده‌کی جنّت باغلاریدیلار».

مذهبی هیأت ائله بیر محفلدیر کی اوردا اسلامی تعلیملر و مخصوصاً عاشورا و کربلا واقعه‌سی مطرح اولار و مختلف مناسبتلرده اهل بیتین (ع) عزاسی و شادلیغی بیان اولار.

تاریخ بویو مختلف اسلامی علملرده بؤیوک عالملر تربیت اولوب و بو علملر چوخ درین صورتده تفسیر و تحقیق اولونوب آما کربلا واقعه‌سی‌نین تحلیلی او بیری زمینه‌لر قدر درین اولماییب و بؤیوک عالملر بو زمینه‌یه آزراق داخل اولوب و بونا گؤره بعضاً چوخ سطحی تحلیل‌لر ارائه اولونوب.

کئچمیش عصرلرده بو زمینه‌نین چالیشانلاری‌نین چوخو، آز ساوادلی و سطحی آداملار اولوب کی اونلار دا کربلا واقعه‌سینی فقط و فقط احساسی حدّینه یئندیریبلر. اونلارین نظرینه گؤره کربلا واقعه‌سی اهل بیت (ع) اوچون بؤیوک مغلوبیّت ساییلیر و بونا گؤره چالیشیبلار اغراق و شیشیرتماغینان اونو جبران ائله‌سینلر. مثلاً بعضی کتابلاردا امام حسینین (ع) عاشورا گونو بیر میلیون ایکی یوز مین نفری ، و حضرت ابوالفضلین (ع) 250 مین نفری اؤلدوردوگونو یازیبلار!