جامعه‌نین قضاوتی انسانلاری یالن دانیشماغا و یالانچی اولماغا سوق وئرر. مخصوصاً دینی جامعه‌لرده، اشخاصین دینی و اعتقادلاری‌نین اونلارین اجتماعی موقعیّت و قضاوتلری باره‌ده نقشی اولدوغونا گؤره انسانلار اؤزگه‌نین دقّتینی جلب ائله‌ماقدان اؤتری چوخ راحت یالان دانیشیب اؤزلرینی اولمادیقلاری کیمی گؤرسدیرلر.
یاخجی اولار یالانین تعریفینه نظر سالاق: حقیقت و واقعیت اینن مطابق اولمایان عمل و سؤزه یالان دئییلیر. یالانچی شخص ذهنلری حقیقتدن منحرف ائله‌ماقدان اؤتری یالان دانیشار. مثلاً اؤزو باطلین اصلی مهره‌لریندن بیری اولا- اولا اؤزگه‌نین یانیندا و ظاهرده حقدن دفاع ائلیر.
یالانلارین چوخونون اساس عاملی قورخودور. متأسفانه بیزیم جامعه‌میزده تنبیهی رفتارلار، دانلاماق و مقایسه‌لی رفتارلار انسانلاری ائله اوشاقلیق یاشلاریندان یالان دانیشماغا طرف سوق وئریر. اوشاق، تنبیه و مجازاتدان قاچماقدان اوچون یالان دانیشماغی لاپ راحت یول کیمی سئچیر. و بو رفتار اونون شخصیتینده ریشه سالیر.
اؤزونه اینانماماق و اعتماد به نفسین اولماماغی‌دا یالان دانیشماغین آیری سببلریندن بیردیر. اؤزونه اینانمایان شخص همیشه اؤزونه ایده‌آل شخصیت کیمی گؤرستماغا چالیشار و بونا گؤره یالان دانیشماغینان اؤزلریندن آیری بیر شخصیت تصویره چکماغا چالیشارلار.
متأسفانه یالان دانیشانلار اؤز پیس عمللری‌نین جزاسینی گؤرمورلر و بو جهتدن یالان دانیشماق نه اینکی منفی بیر خصلت بلکه معمولی و گاهدان مثبت بیر خصلت کیمی حسابلانیر. بو مسأله‌نی حل ائله‌ماقدان اؤتری خانواده و جامعه‌ده یالان دانیشانلاری یالانلاری‌نین هزینه‌سینی وئرماغا مجبور ائله‌ین بیر مکانیزم لازمدیر کی یالانچیلاری ائله‌دیقلاری پیس رفتارلارین جزاسینی چکماقلا اونون قبیح و پیس اولدوغونو آنلاسینلار.
بیر جامعه‌نین اساس سرمایه‌لریندن متقابل اینانماق و عمومی اطمیناندیر کی یالان دانیشماق بو سرمایه‌نی کؤرلاییر و آرادان آپاریر. یالان دانیشماق خیانتدیر. یالان دانیشماق معمولی رفتارا تبدیل اولان بیر جامعه‌ده گروهی و جمعی ایشلر، اورک بیرلیغی و مشارکت آرادان گئدر و اضطراب، خشونت، بدبینلیق، عدالتسیزلی و صداقتسیزلیق اوندا ریشه سالار.
یالان دانیشماق انسانین 5-4 یاشیندان باشلار. انسانلار گونده‌لیق یاشاییشلاریندا اؤزگه‌یه توهیندن اجتناب اوچون، شخصی حسیاتلارینی گیزلتماقدان اؤترو و آیری سببلره گؤره یالان دانیشیرلار. آما یالان گونده‌لیق مشکل‌لرین حلّی اوچون همیشه ایشلنسه چوخ ضررلی اولوب بیر ناخوشلوق ساییلار. بونا گؤره بئله انسانلارا ناخوش گؤزونده باخیلمالیدیر و اونلارین درمانی اوچون روانشناس و حتّی روانپزشکدن کؤمک آلینمالیدیر.