سون گونلرده بیر چوخ کالانین باهالاشماسی‌اینن اصلی سوآل بودور کی بو باهالیقلارین سببی نه‌دیر و اونون حلّی نه‌دیر.

ایش‌بیلنلرین نظرلرنه دیقّت یئتیرماق بونو گؤرسه‌دیر کی باهالیغین سببین بیر عامیل و یا بیر شخصده گؤرمک اولماز. چونکی ارز قیمتی‌نین یئنیب قالخماسی, تولید هزینه‌سی‌نین آرتماسی, بعضی مؤحتکیرلرین سوءایستیفاده‌‌سی, پرده دالیسینداکی عامیللر و ناهماهنگ تصمیملر و برنامه‌لرین بو باهالیقلاردا پایلاری وار. آما بو حئسابلامالار هامیسی ایقتیصادی‌دیلار.

ائله‌بیل دیقّت یئتیرمیروق کی آیری جور ده حئسابلاماق اولار کی ائلیه‌ بیلسین ایقتیصادی یوللاردان چوخ و هئچ اولماسا اولارجن قیمتلرین آزالماسینا کؤمک ائلیه.

سؤز «اخلاق»دان گئدیر؛ او اخلاق کی اونو «اینصاف»لا بیر معنادا گؤره بیله‌ریک کی نئچه ایل بوندان قاباق کسبیمیزین برکتی و بزگی‌ایدی.

اصلی سوآل بودور کی بو گونلر او اخلاق نه‌قدر بیزیم کسبیمیزده واردیر؟ تولید ائلیه‌ن, وارید ائلیه‌ن, عومده‌چی, توزیع ائلیه‌ن و نهایت توکانچی حئساب کیتابینا یئتیشنده نه‌قدر اینصافی و اخلاقی بو حئساب کیتابدا دخالت وئریر و نه‌قدر جماعتی مولاحیظه ائلیر؟ نه قدر بونا فیکیرله‌شیرلر کی آل-وئر ائله‌مکله برابر جماعتین نفعینه قیمتلری یئندیرسینلر؟ نه قدر کسبلری‌نین برکتینه فیکیر وئریرلر؟ شاید بیر عیده کی ایتّیفاقاً چوخدولار بئله دوشونه‌لر کی بویون داها هئچ کس بوجور زادلارا فیکیر وئرمیر و تکنولوژی و مودئرن دونیا او قدر سورعتله‌نیب کی بو سؤزلری تکجه موزه‌لرده و ناغیللاردا گؤرمک اولار. آما اونلار غافیلدیلر کی بو سؤزلر باهانادیر.

نیه‌کی تکنولوژی و مودئرن دونیا اصلاً اخلاق و اینصافینان موغاییرتی یوخدور. اگر جامیعه‌نی اؤزوموزونکی بیلسوق بیر لحظه‌لیق منفعته گؤره جامیعه‌نی اودا چکمه‌روق.