عالیملر وشئیخلر مَثلی همام
الدین محمد تبریزی آذربایجان ادبیات ساحهسینین فخرلریندندیر. او، شاعیلرین
بیلیجیسی و تبریزین لاپ آدلیم عاریفلریندندن بیریسیدیر. صاحیبدیوانین مقرّبلردنمیش.
فخرالزمانی یازیر: 676_دا، صاحیبدیوانین هیندوستانا گئتدییی زامان، مولانا همام
تبریزینی ده اؤزونه یولداش ائدیبدیر. بللیدیر کی بو سفرده خوجا همام تبریزی مختلف
فئیضلرین کسبیندن محروم قالمامیشدیر. یازیبلار کی او، ادبیات علملری، محاوره فنّی،
محاضره، شئعیر، انشاء و خط گؤزللییینده
اؤز چاغیندا تایسیز ایدی. 706_دا خوجا رشید الدینین تفسیرینه تقریظ یازیبدیر.
مختلف علملردن وارییدی. تبریزین پوللولارینداندی. روضات‌الجنان کیتابیندا، هماما
گؤره بؤیله یازیلیبدیر: خوجانین ظاهیری فضیلتلری وارکن درویشلرین
باطین-صافیهسیندن ده بهرهلییمیش؛ دئیهسن، شيخ حسن بلغاریا ارادتـلییمیش. صحف
ابراهیمده گلیبدیر کی خوجا، عؤمرونون سون چاغیندا تارک الدنیا (دونیادان قیران)
اولدو؛ منصبدن و مالدان بوتوولوکله اۆز چئویریب شيخ سعيد فرغانینین مریدی اولوب
توفیقدن معظم کعبهنین طوافینا مشرف اولوب حجازدان قاییتدیقدان سونرا منزوی اولوب
صوفیلیک طریقتینی گئدیبدیر. مجمل فصیحیده یازیلیبدیر کی همام الدین تبریزی 714_ده
116 یاشیندا اؤلوبدور. علامه عالم خواجه‌نصيرالدين طوسینین شاییدلارینداندیر.
تبریزده سعدی ایله گؤروشوب و دئیهسن اؤزونو اوندان یوخاری بیلیب بؤیله دئییب:
پيام ده سوی بلبل كه با وجود همام
روا بود! كه سخنهاي عشق پردازي؟
همام را سخن دلفريب و شيرين است
ولی چه سود كه بيچاره نيست شيرازي
(بۆلبوله سؤیله کی همامین اولدوغو یئرده
دوز مودور کی عئشق سوزلری دئییرسن
همام سؤزو اورک توولایان و شیریندیر
آما نه فایداسی او شیرازلی دئییل کی!).