چوخوموزون، خصوصاً دانیش‌آموزلار، دانیشجولار و قیساجاسی، اؤیرنمک حالیندا اولان آداملارین همیشه بو سواللاری اولوبدور کی گؤرسن حافیظهلرینی گۆجلندیرمک اوچون نه یئملیدیرلر؟ بو مقاله، بو زمینده اولان تحقیقلری، راحات بیر دیل ایله، آچیقلماغا چالیشیبدیر. اؤزونوز قضاوت ائدین.
دوغروسو، بو جالیب سوال، بیر چوخ محقق و بیلیمچینی ده تحقیق و آراشدیرمایا چکیبدیر. بو مطالعهلردن، یئمک رئژیمی ایله حافیظه آراسینداکی علاقه بارهسینده بیر چوخ معلومات اله گلیبدیر. بو تحقیقلر، آلزایمئر نوخوشلوغونون یئمکدن آسیلی کمبودلارینا و یاشلاندیقجا حافیظهنین گۆجسوزلشمهسینه دایانسا دا، سالیم بالیغ آدامین دا بعضی یئمکلرین وار اولماسی بیر چوخ علمب مدرکلرله گؤستریلیبدیر.
بو کشفلره باخمادان، اونلارین ایکی گۆجسوز نؤقطهسینی بیلیب اونوتمامالییییق: بیریسی بودور کی بو تحقیقلر حئیوانلار ازره آپاریلیبدیر؛ بس اینسانا اویغون (هماهنگ/منطبق) اولدوغونو دئمک اولماز. ایکینجیسی ده بودور کی حافیظه و اونون نه قدر تقویت اولوندوغو راحاتجا اؤلچولهجک بیر زاد دئییلدیر. ایندیسه، بو مقدمه ایله بو تحقیقلر و کشفلره باخاق:
بیر نئچه معتبر علمی مطالعه گؤستریبدیر کی یوخاری فیبرلی فقط شکر و آریدیلمیش اونو (آرد تصفیه شده) آز اولان یئمکلردن ن کاربوهیدرات آلماق حافیظه سطحینین یاخشیلاشماسییلا علاقهداردیر. بیلدییینیز کیمی فیبرجه غنی یئمکلر – شکر و آریدیلمیش اونو چوخ اولان یئمکلرین ترسینه – داها اوزون زامان سیندیریم سیستئمینده (دستگاه گوارش) قالیب قان قندینین یئیینلیکله آرتماسینا سبب اولماییب اونو داها اوزون زامان یوخاری توتا بیلر. بو دا بئیینین داها دۆزگون چالیشماسینی ساغلار.
شکری، و آریدیلمیش (تصفیه شده) اونو آز، فیبری، میوهسی و گؤیو چوخ اولان دنگهلی (متعادل) یئمک رژیمی؛ دویغون (اشباع) و ترانس یاغ آسیدلری یئرینه اومئگا-3_جه غنی یاغلار ایشلتمک یاخشیدیر.
مطالعه‌لره گؤره، یومورتا، ات، لبنیلر (لبنیات) و دندؤش (حبوبات) کیمی پروتئینلی و بوتونبوغدادان (گندم کامل) و یا چوخ فیبرلی تاخیللاردان (غلات) حضیرلانمیش نیشاستالی یئمکلری ایچرن ناشتالیق، حافیظهنی تقویتی و دقّتین آرتماسینا سبب اولا بیلر. هم ده، تحقیقلر گؤستریبدیر کی یومورتاداکی کولین، نئروتئرنئسمیتئر ایستیل کولین_ین تولیدینده فایدالی اولا بیلر. ایستیل کولین_ین آزلیغی، آلزایمئر ایله علاقهداردیر، بونا توجه ائتمکک، یاشدان آسیلی حافیظه گۆجسوزلشمهسینی ائرتهلهیه بیلر.
70 قیساآیاقلی ایتی ازرینده آپاریلان تحقیقلره گؤره، آنتی اوکسیدانلارجا زنگین (غنی) یئمکلر ایله بسلنن یاشلی ایتلر، بو جور غذالار ایله بسلنمهین داها جاوان نوعداشلارینا (همنوع) گؤره، تازا مهارتلر و امتحانلاردا داها یاخشیدیرلار. بو وارساییمین (فرضیه) اینسان اوستونده ده اثبات اولونماسی اوچون تحقیقلر دوام ائدیلمکدهدیر آنجاق گؤلهمک دلیلسیزدیر. یئمک راهنماسی هرمینه (پرامید) باش ووروب نه قدر آنتی اوکسیدان منبعی ساییلان گؤی و میوه احتاجینیز اولدغونو گؤرونوز.
اومئگا-3 یاغ آسیدلرینین اینسانا اولان فایدالاری اثبات اولسا دا، حاقلارینداکی تحقیقلر هله ده دوام ائتمکدهدیر. تازالیقدا، عاغیل زوالی و حفیظه ایتیرمهسینین قاباغینی آلماق اوچون بو یاغلارین نقشینی اثبات ائتمک اوچون تحقیق اولونور. اومئگا-3 یاغ آسیدلرینین لاپ یاخشی قایناقلاری: سالمون، ماکرل، قیزیل‌آلا، شاه‌بالیغی (شاه‌ماهی)، ساردین و تن‌آلباکور کیمی یاغلی بالیقلار و کتان، کانولا، سویا، و گیردکان کیمی یاغلی دانهلر. دئمک، حافیظهنیزین تقویتی اوچون یئمک رئژیمینیزده بالیغا اهمیتلی یئر وئرین.
بدنیمیزین 60 یوزدهسی، بئینیمیزین ده 75 یوزدهسی سوداندیر؛ دئمک سویون سلامتلیییمیزده موهوم بیر نقش اوینادیغی آپآیدیندیر. سو ایچمهنین حافیظهنی تقویت ائده بیلمهسی بارهده بیر تحقیق اولونماسا دا، بیرقولای سوسوزلوق بئله گیجلمک و حافیظه اختلالینا سبب اولور. آیری جور دئسک، سو ایچمهیی یوبالتمایین.
سونوندا، دئملیییک کی، بو تحقیقلر، یئمک هرمینین بیزه ائتدییی توصیهلریندن حمایت ائتمکدهدیر:
شکری، و آریدیلمیش اونو آز، فیبری، میوهسی و گؤیو چوخ اولان بیر دنگهلی (متعادل) یئمک رژیمی؛ دویغون (اشباع) و ترانس یاغ آسیدلری یئرینه اومئگا-3_جه غنی یاغلار ایشلتمک.
گؤرورسونوز کی ذهن تقویتی، دنگهلی یئمک رئژیمینین فایدالارینا آرتیریلاجاق بیر فایدادیر.
یازار: کوثر خانبابایی